środa, 22 stycznia 2014

Odmiana francuskich nazwisk i imion

Jednym z moich koszmarków językowych jest wplatanie w polski tekst francuskich nazwisk i imion. Jak odmienić? Jak zapisać : z apostrofem czy bez? Aż w końcu, jak wymówić? Najczęściej tak konstruuję zdanie, aby nazwisko francuskiego delikwenta pojawiło się w mianowniku. W ten sposób unikam popełnienia ewentualnego błędu. Niestety nie zawsze się to udaje. Dlatego z myślą o sobie a także o Was, drodzy Czytelnicy, postanowiłam przypomnieć zasady odmian francuskich nazwisk i imion.



-----------------------------------------
FRANCUSKIE NAZWISKA
-----------------------------------------

Zasada nr 1 : dorzucamy polskie końcówki BEZ APOSTROFU
a) nazwiska zakończone na spółgłoskę wymawianą
Pasteur [r wymawiamy] : Pasteura, z Pasteurem, o Pasteurze

b) nazwiska zakończone na spółgłoskę niewymawianą (z wyjątkiem -s i -x)
Mitterand [d nie wymawiamy] : Mitterranda, z Mitterrandem, o Mitterrandzie;

c) nazwiska zakończone na -e  wymawiane [zapis graficzny -é, -ée, -ai, -eu]

Debré : Debrégo, Debrém
Mérimée : Mériméego, Mériméem
Montesquieu : Montesquieugo, Montesquieum

Zasada nr 2 : dorzucamy polskie końcówki Z APOSTROFEM
a) nazwisko zakończone na -e  nieme
np. Larousse [e nie wymawiamy] : Larousse’a, Larousse’owi, z Larousse’em

b) nazwiska zakończone na -e nieme + spółgłoska
np. Descartes [es nie wymawiamy]:  Descartes’a, Descartes’owi, z Descartes’em

c) nazwiska zakończone na -y, jeśli dorzucamy końcówkę zaczynającą się na samogłoskę
Valéry : Valéry’ego, Valéry’emu, z Valérym, o Valérym

d) nazwiska zakończone na -s lub -x nieme
Beaumarchais: Beaumarchais’go, o Beaumarchais’m
Rabelais: Rabelais’go, o Rabelais’m

Zasada nr 3 : odmieniamy jak nazwiska polskie
nazwiska zakończone na -a
Zola : Zoli, Zolę, Zolą

Zasada nr 4 : nie odmieniamy
nazwiska zakończone na -o, -oi, -au, -ou, również wtedy, gdy po tych samogłoskach następują niewymawiane -s, -x
Hugo, Pompidou, Laclos, Delacroix

Uwaga ogólna! 
Czasami dochodzi do spolszczenia pisowni francuskiego nazwiska.
Oto przykłady :
Proust : z Proustem, o Prouście
Robespierre : z Robespierre’em, o Robespierze

-----------------------------------------
FRANCUSKIE IMIONA
-----------------------------------------

Na szczęście sprawa w przypadku imion jest mniej skomplikowana.

1. IMIONA ŻEŃSKIE : odmieniają się TYLKO te zakończone na -a  (jest ich bardzo niewiele)


2. IMIONA MĘSKIE : odmieniają się TYLKO te 
a) zakończone na spółgłoskę
Jacques : Jacques’a, z Jakiem, o Jacques’u
Yves : Yves’a, z Yves’em, o Yvie
Louis : Louisa, o Louisie
Wyjątek : François 

b) zakończone na -e wymawiane lub nieme
René : Renégo, o Reném 
André : Andrégo, o Andrém
Pierre : Pierre'a, Pierre'em  

c) jeśli mamy imiona złożone, może odmieniać oba człony, ale słownik sugeruje, że najlepiej odmienić tylko drugi człon (więcej TUTAJ)

Jean-Laurent : z Jean-Laurentem  
Pierre-Emmanuel : z Pierre-Emmanuelem
Pierre-Yves : z Pierre-Yves'em
 
Jak widać, nie jest to zagadnienie łatwe, więc odmieniając francuskie nazwiska, warto zajrzeć do źródeł godnych zaufania. Przy redagowaniu tej notki, korzystałam z informacji zawartych na stronie Wydawnictwa Naukowego PWN. Link do nazwisk TUTAJ. Link do imion TUTAJ. Mam nadzieję, że niczego nie poplątałam :)

Pomóżcie, bo nie wiem, z kim pójść dzisiaj do kina : z Nicolasem, Charles'em, Pierre'em czy Jean-Paulem ;) 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Czujesz niedosyt?
Zajrzyj na Facebook, Youtube lub Quizlet :) 
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

14 komentarzy:

  1. Wybieram pana o imieniu Jean-Paul ;)

    OdpowiedzUsuń
  2. Bardzo ciekawe zagadnienie, ale podalabym bardziej wspolczesne przyklady. Zastanawia mnie, ile osob sie do tego stosuje, bo jakos w dziennikach telewizyjnych i prasie trudno sie spotkac z prawidlowo odmienionymi nazwiskami. Acha, i warto by bylo dodac, jak sie te imiona i nazwiska wymawia, bo wydaje mi sie, ze poprzez dodanie polskich koncowek fleksyjnych jeszcze bardziej komplikujemy wymowe. Na przyklad teraz wlasnie wyszedl film o YSL.czyli film o Yves'ie Saint Laurent'ie. Jedna osoba przeczyta o iwesie inna o ivje...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Przykłady pochodzą ze strony PWN. Nie kombinowałam z własnymi z obawy przed popełnieniem błędu. Podobnie z wymową. Momentami czarna magia :) Tak jak pisałam wyżej, problem złożony, najlepiej tak konstruować zdanie, żeby imię i nazwisko było w mianowniku :):) A jak już wspomniałaś o YSL, to jeśli chodzi o imię byłoby o Yvie (tak podaje słownik PWN), a co do nazwiska to nie wiem, czy nie należałoby spolszczyć, czyli o Saint Laurencie. Myślę, że najważniejsze jest, żeby chociaż nauczyć się poprawnie stawiać apostrof, bo mamy tendencję do stosowania go przed każdą polską końcówką, co jest błędem.

      Usuń
  3. Ja bardzo nie lubie polskiej odmiany francuskich imion czy nazwisk i uparcie zawsze podaje w mianowniku. I denerwuje mnie, kiedy w wiadomosciach slysze cos o Nikolasie Sarkozym ;)

    OdpowiedzUsuń
  4. Chyba podobnie jest w języku angielskim. Znalazłem coś takiego:
    http://www.devilpage.pl/biafra/blog/komentarze/32599/badz-kibicem-mow-poprawnie-odc-1/
    Temat ciekawy, ale też staram się nie odmieniać, a odmieniam wtedy kiedy to po prostu ładnie brzmi:)
    Tomek

    OdpowiedzUsuń
  5. Bardzo ciekawy wpis:) aczkolwiek tak jak już wspomnieli poprzednicy, ja też staram się nie odmieniać imion czy nazwisk, bo wygląda i brzmi to fatalnie..
    Gabrysia

    OdpowiedzUsuń
  6. Do kina? Z najprzystojnieszym oczywiście :)

    OdpowiedzUsuń
  7. Super! Zastanawiałam się jak odmieniać takie nazwiska jak: Cluzet, Monet, Proust w miejscowniku. Wychodzi na to, że poprawna forma to: Cluzecie, Monecie, Prouście. Zgadza się? Bardzo przydatny wpis, mam wrażenie, że wiele poradników podchodzi do tematu wybiórczo. Pozdrawiam! Agata

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wydaje mi się, że Twoje propozycje odmian są poprawne :) Cieszę się, że post się przydał. Pozdrawiam :)

      Usuń
  8. Dziekuje ! Bardzo trudno mi wiedziec kiedy i jak musze odmienniac francuskie nazwiska i nazw miasta !

    OdpowiedzUsuń
  9. each time i used to read smaller posts that as well
    clear their motive, and that is also happening with this paragraph which I am reading
    at this time.

    Here is my site phen375

    OdpowiedzUsuń
  10. Bardzo przydatny wpis.Uczę się języka francuskiego bardzo mi się ten język podoba.Narazie z francuskiego znam jedynie podstawowe frazy, dlatego z zainteresowaniem czytam o ciekawostkach językowych w języku francuskim.

    OdpowiedzUsuń
  11. Twój wpis bardzo mi się dziś przydał przy tłumaczeniu szwedzkiego tekstu z francuskimi nazwiskami ;) Dzięki, Justyna!

    OdpowiedzUsuń